MINH THỊ
NGƯỜI QUỐC GIA ĐẶT QUYỀN LỢI CỦA TỔ QUỐC VÀ DÂN
TỘC LÊN BẢN VỊ TỐI THƯỢNG CHỨ KHÔNG TRANH QUYỀN ĐOẠT LỢI CHO CÁ NHÂN, PHE
NHÓM, ĐẢNG PHÁI HAY BẦY ĐÀN TÔN GIÁO CỦA M̀NH.
NGƯỜI QUỐC GIA BẢO
VỆ LĂNH THỔ CỦA TIỀN NHẦN, GIỮ G̀N DI SẢN VĂN HÓA DÂN TỘC, ĐĂI LỌC VÀ KẾT
HỢP HÀI H̉A VỚI VĂN MINH VĂN HÓA TOÀN CẦU ĐỂ XÂY DỰNG XĂ HỘI VÀ CON
NGƯỜI VIỆT NAM PHÙ HỢP VỚI XU THẾ TIẾN BỘ CỦA NHÂN LOẠI.
Email:
kimau48@yahoo.com or kimau48@gmail.com. Cell: 404-593-4036. Facebook: Kim Âu
Tạ Thao
Mô h́nh chủ nghĩa xă hội dân chủ và tiền đồ Trung Quốc
Tam Dương
dịch
Thế kỷ hai mươi là đỉnh cao lư luận của nhân loại. Các loại trào lưu tư
tưởng, các loại chủ nghĩa đều có một loạt tín đồ và kẻ đi theo, giương
ngọn cờ mà bọn họ tin thờ bước lên vũ đài lịch sử. Đây là một “cuộc thi
người mẫu” nhằm chọn được người đẹp nhất của chế độ xă hội, cung cấp cho
nhân loại trong một thời đoạn tương đối dài, nghe họ nói, xem họ làm,
thông qua so sánh lư tính đưa ra phán đoán và lựa chọn.
Sau chiến tranh thế giới lần thứ hai, chủ nghĩa phát xít bị tiêu diệt,
chủ nghĩa đế quốc suy thoái, trên thế giới c̣n lại ba loại chế độ xă hội
triển khai cạnh tranh hoà b́nh. Loại thứ nhất là chủ nghĩa tư bản do Mỹ
làm đại biểu, loại thứ hai là chế độ cộng sản do Liên Xô làm đại biểu
(trong cuốn sách của ḿnh, Tân Tử Lăng [1] gọi đó là chủ nghĩa xă hội
bạo lực), loại thứ ba là chế độ chủ nghĩa xă hội dân chủ do Thuỵ Điển là
đại biểu. Kết quả cạnh tranh là chủ nghĩa xă hội dân chủ thắng lợi vừa
diễn biến chủ nghĩa tư bản vừa diễn biến chủ nghĩa cộng sản, chủ nghĩa
xă hội dân chủ đang thay đổi thế giới. Trong “Lời kết thúc” cuốn sách
của ḿnh, Tân Tử Lăng đă tŕnh bầy một cách sinh động mà sâu xa quá
tŕnh phát triển lịch sử này:
Cuối thế kỷ 20, Đảng Dân chủ Xă hội đă cầm quyền qua tranh cử tại phần
lớn quốc gia châu Âu khiến châu Âu hoà b́nh tiến vào thành tựu có tính
lịch sử của chủ nghĩa xă hội dân chủ, tỏ lời an ủi linh hồn Marx và
Engels trên trời. Trong 15 nước thuộc EU có 13 nước là Anh, Pháp, Đức,
Thuỵ Điển, Phần Lan, Áo, Bồ Đào Nha, Hà Lan, Italia, Đan Mạch, Hy Lạp,
Bỉ, Luxembourg là do Đảng Dân chủ Xă hội hoặc Công đảng cầm quyền. Quốc
tế Đảng Xă hội lấy hoa hồng đỏ làm tiêu chí, người đời kinh ngạc kêu
lên, làn sóng đỏ châu Âu dâng mạnh. Ngày 16 tháng 4 năm 2003, nguyên thủ
các nước châu Âu hội tụ tại Athen Hy Lạp. Dưới sự chứng kiến của di chỉ
thành bảo vệ xưa, nguyên thủ các nước thành viên EU và mười nước thành
viên mới đă cùng kư một điều ước gia nhập liên minh. Từ đó các nước Đông
Âu như Czech, Estonia, Latvia, Lithuania, Hung, Malta, Ba Lan, Slovenia,
và Slovakia gia nhập đại gia đ́nh EU, tuyên bố kết thúc cục diện chia
cắt đông, tây châu Âu sau chiến tranh thế giới thứ hai. Một châu Âu kinh
tế phồn vinh, chính trị ổn định và xă hội hài hoà xuất hiện đă tự nhiên
tăng thêm mấy phần mầu sắc rực rỡ cho cái thế giới đang hỗn loạn. Những
người cải cách của những xí nghiệp trên toàn thế giới bảo lưu tiền đồ
chủ nghĩa xă hội của đất nước họ đều chuyển ánh mắt nh́n về phong trào
chủ nghĩa xă hội dân chủ.
Những người dân chủ xă hội đă có những cống hiến có tính lịch sử đối với
văn minh nhân loại là: đại biểu cho yêu cầu phát triển sức sản xuất tiên
tiến, hoá giải mối thù không đội trời chung giữa giai cấp công nhân và
giai cấp tư sản, hoá giải mối thù không đội trời chung giữa chế độ xă
hội chủ nghĩa và chế độ tư bản chủ nghĩa, làm cho phong trào xă hội chủ
nghĩa trở thành quá tŕnh tiến hoá hoà b́nh, lư tính. Những người dân
chủ xă hội đă sáng tạo một cách thành công con đường, từ trong khuôn khổ
dân chủ của các nước tư bản chủ nghĩa phát triển quá độ hoà b́nh sang
chủ nghĩa xă hội. Trước đây chúng ta bị hạn chế trong kinh nghiệm hẹp
ḥi của cách mạng bạo lực, chỉ trách móc người ta là “chủ nghĩa xét
lại”, bây giờ xem ra nên khôi phục lại danh dự cho chủ nghĩa xét lại.
Bởi v́ những người dân chủ xă hội không phải là không có đấu tranh với
giai cấp tư sản, không phải là đơn phương nhượng bộ, không chỉ “xét lại”
chủ nghĩa xă hội mà c̣n “xét lại” cả chủ nghĩa tư bản.
Năm 1965, nhằm học tập những chỗ mạnh của các nước xă hội chủ nghĩa khắc
phục những khó khăn trong phát triển tự thân, các nước tư bản đă từng tụ
tập tại thành phố Philadelphia (Mỹ), mở một “Đại hội chủ nghĩa tư bản
thế giới”, phát biểu “Tuyên ngôn của nhà tư bản” đề xuất: “rút kinh
nghiệm nhân dân xă hội chủ nghĩa làm chủ, thực hiện chủ nghĩa tư bản
nhân dân chế độ cổ phần; rút kinh nghiệm chế độ phúc lợi xă hội chủ
nghĩa thực hiện chủ nghĩa tư bản phúc lợi bao cấp từ sống đến chết; rút
kinh nghiệm kinh tế kế hoạch xă hội chủ nghĩa, thực hiện chủ nghĩa tư
bản kế hoạch nhà nước can thiệp.” [2]
Chúng ta đă quen coi các nước chủ nghĩa tư bản phát triển phương Tây đều
đă là chủ nghĩa tư bản mới, đă chủ nghĩa xă hội dân chủ hoá ở tŕnh độ
không giống nhau. Từ sau những năm hai mươi của thế kỷ XX, Anh, Đức,
Pháp, Thuỵ Điển, Na Uy và Mỹ đều đă lần lượt xuất hiện sự điều hoà lao
động và tư bản có tính toàn quốc, dùng thoả hiệp thay thế cho sự đối lập
lao động, tư bản mà trước đây thề là không cùng đứng với nhau, một số
nhân sĩ đă bắt đầu đề xướng dùng xây dựng công để giải quyết vấn đề thất
nghiệp, cũng có nghĩa là nói lấy việc nhà nước tích cực dính líu vào để
giải quyết cuộc khủng hoảng kinh tế thị trường mất linh nghiệm. Tổng
thống Roosevelt lănh đạo nước Mỹ thoát ra khỏi cuộc khủng hoảnh kinh tế
thế giới năm 1929 đă mạnh dạn đưa vào chính sách chủ nghĩa xă hội dân
chủ.
“Con đường thứ ba” do Blair, Thủ tướng Công đảng Anh và nguyên Tổng
thống Mỹ Clinton làm đại biểu là bản sửa chữa của chủ nghĩa xă hội dân
chủ. Ngày 3 tháng 6 năm 2000, Clinton đă tham gia hội nghị người đứng
đầu con đường thứ ba (“lần thứ ba”) họp tại Berlin. Ông ta nói trong hội
nghị: “Chúng ta muốn kinh tế tăng trưởng, lại muốn xă hội công bằng.
Chúng ta không tin tưởng chủ nghĩa tự do bỏ mặc, nhưng chúng ta cũng
không tin chỉ dựa một ḿnh vào chính quyền là có thể giải quyết được một
số vấn đề.” Công báo của hội nghị nhấn mạnh: “Chúng tôi tin tưởng kinh
tế thị trường phải kết hợp có trách nhiệm với xă hội, từ đó tạo ra tăng
trưởng kinh tế, ổn định và có công ăn việc làm toàn diện một cách lâu
dài, c̣n nhà nước phải trên phương diện chính sách kinh tế vĩ mô duy tŕ
ổn định, nâng cao độ minh bạch và đề xướng cạnh tranh công bằng.” [3]
Kết quả xem xét gần đây cho thấy, có 61 nghị sĩ hai viện Thượng và Hạ
Nghị viện Mỹ (toàn là Đảng Dân chủ) là hội viên của “chủ nghĩa xă hội
dân chủ Mỹ”. Quan niệm kinh tế của Đảng Dân chủ Mỹ bắt rễ từ tư tưởng
kinh tế của Marx và Keynes, chủ trương chính phủ hướng dẫn kinh tế thị
trường, quốc hữu hoá ở mức độ thích hợp, thực hiện bảo hiểm y tế toàn
dân, chính phủ làm trường học, giảm, miễn thu thuế người nghèo, nâng cao
phúc lợi, nâng cao mức lương tối thiểu, quan tâm nhiều hơn đến nhóm
người dễ bị tổn thương. Đảng Cộng hoà lên cầm quyền cũng không thay đổi
chính sách xă hội của Đảng Dân chủ. Chủ nghĩa xă hội dân chủ đă “đỏ hoá”
nước Mỹ.
Thành tựu vĩ đại nhất của chủ nghĩa xă hội dân chủ là tại những nước tư
bản già cũ, thông qua phát triển mạnh sức sản xuất và điều tiết phân
phối, về cơ bản tiêu diệt được chênh lệch thành thị và nông thôn, chênh
lệch giữa công nông, chênh lệch giữa lao động chân tay và lao động trí
óc, tạo dựng lên chủ nghĩa xă hội dân chủ huy hoàng. Thành tựu này đă
làm cho mô h́nh chủ nghĩa xă hội bạo lực của Liên Xô trở nên âm u mờ
nhạt. Đó là nguyên nhân cơ bản thúc đẩy Liên Xô và các nước Đông Âu
“diễn biến hoà b́nh”. Những người Đảng Dân chủ Xă hội dùng biện pháp
đoàn kết giai cấp tư sản phát triển sức sản xuất tiên tiến, thực hiện
cùng giầu có, chênh lệch ngày càng rút ngắn. Tại các nước chủ nghĩa xă
hội dân chủ đă không c̣n nông thôn và nông dân. Theo tư liệu do một vị
khách du lịch cho biết hồi tháng 9 năm 2003, tại thành phố Bordeaux Pháp
trên 7% thị dân phổ thông có thu nhập trung b́nh tháng là 1.500 Euro (tỷ
giá giữa Euro và NDT là 1/9), những người làm việc ở ngoại ô và nông
thôn (vốn là nông dân) thu nhập từ 1.000 -1.200 Euro, tầng lớp cổ trắng
là từ 1.800-2.000 Euro, thầy thuốc, luật sư, giáo sư cao hơn một chút,
có người lương tháng đạt 8.000 Euro, thu nhập của các cổ đông xí nghiệp
lớn, nhân viên quản lư cao cấp, chủ nhân trang trại nho th́ vượt xa mức
độ trên. Cùng với sự phát triển của kinh tế tri thức và khoa học kỹ
thuật, cơ cấu ngành nghề không ngừng nâng cấp, cấu thành đội ngũ sản
nghiệp cũng đang thay đổi, thể hiện chủ yếu ở chỗ tầng lớp cổ xanh lấy
lao động chân tay là chính đang giảm gấp, tầng lớp cổ trắng lấy lao động
trí óc làm chính đang nhanh chóng mở rộng. Đầu thế kỷ XXI, công nhân cổ
xanh Đức chỉ chiếm 6% tầng lớp lĩnh lương. Do vậy giai cấp công nhân
được “Tuyên ngôn Đảng Cộng sản” coi là quân chủ lực đối địch với giai
cấp tư sản đă biến thành thiểu số, mà mức sống của thiểu số người này
cũng cao hơn Tổng thống Rumania. Giai cấp công nhân chẳng cần vùng lên
làm cách mạng, theo đà của sự phát triển sức sản xuất, đă được “giải
phóng” như vậy đó. Sự thu nhỏ ba chênh lệch lớn, không gửi gắm vào sự
diệt vong triệt để của chủ nghĩa tư bản mà lại gửi gắm vào sự phát triển
cao của chủ nghĩa tư bản.
Trung Quốc không bị sụp đổ trong sự biến đổi to lớn của Liên Xô, Đông
Âu, điều này phải qui công cho Đặng Tiểu B́nh trước đó đă thực hành
chính sách cải cách mở cửa. Sau khi đường lối cải cách mở cửa được đại
đa số người ủng hộ và giành được địa vị chủ lưu, bắt đầu từ hội nghị
Trung ương 3 khoá 11 [Đảng Cộng sản Trung Quốc], Đặng Tiểu B́nh và các
trợ thủ Hồ Diệu Bang và Triệu Tử Dương đă chặn được sức ép “phục hồi chủ
nghĩa tư bản”, giải tán công xă nhân dân, thực hiện khoán tới hộ, loại
bỏ chế độ công hữu dường như là đơn nhất (năm 1978 tỷ trọng chế độ công
hữu là 99,1%) thực hiện nhiều loại chế độ sở hữu cùng phát triển, cho
phép bộ phận người giầu lên trước, mời nhà tư bản trở về, mời sức sản
xuất tiên tiến trở về. Các độc giả có thể nh́n thấy, hàng loạt chính
sách mới đó thuộc về chủ nghĩa xă hội dân chủ, nhưng để tránh nỗi nghi
ngờ “chủ nghĩa xét lại” chúng ta đă gọi nó là con đường xă hội chủ nghĩa
có sắc thái Trung Quốc. Hội nghị Trung ương 3 khoá 14, dưới sự chủ tŕ
của Giang Trạch Dân đă bước thêm một bước then chốt: loại bỏ kinh tế kế
hoạch, thực hiện kinh tế thị trường xă hội chủ nghĩa, năm 2002 gia nhập
WTO, hội nhập với nền kinh tế thế giới. Hội nghị Đại hội Đại biểu Nhân
dân toàn quốc lần thứ hai khoá X, Hồ Cẩm Đào mới bắt đầu chủ tŕ chính
quyền, đă đưa văn kiện quan trọng: tư tưởng quan trọng “ba đại biểu” và
bảo vệ chế độ tư hữu vào trong hiến pháp, điều này tiêu chí Trung Quốc
đă đi lên con đường chủ nghĩa xă hội dân chủ.
Công cuộc cải cách mở cửa do Đặng Tiểu B́nh, Giang Trạch Dân, Hồ Cẩm Đào
lănh đạo đă thu được thành tựu to lớn được cả thế giới công nhận, đó là
“đạo lư cứng” đủ để thống nhất tư tưởng toàn Đảng và nhân dân cả nước.
Thủ tướng Ôn Gia Bảo tuyên bố tại Hội nghị giúp nghèo thế giới: “Từ cải
cách mở cửa đến nay, nền kinh tế quốc dân phát triển tốc độ nhanh, bền
vững, từ năm 1979 đến năm 2003, tổng giá trị sản xuất quốc dân dă từ
360,24 tỷ NDT tăng lên đến 11.069 tỷ NDT, trừ đi nhân tố tăng giá đă
tăng trưởng 8,4 lần; cùng trong thời kỳ đó, mức tiêu dùng trung b́nh của
cư dân toàn quốc tăng 7%; tính theo hối suất hiện hành tổng trị giá sản
xuất quốc dân tính theo đầu người năm 2003 là 1.090 US$, về tổng thể mức
sống nhân dân đă đạt tŕnh độ khá giả.”
Năm 2003, năng suất lao động tạo ra cao hơn năm 1978 là 33 lần (theo
tính toán của Cục Thống kê Quốc gia, năng suất lao động của năm 1978 chỉ
bằng năng suất lao động trong 11 ngày của năm 2003). Xét cho cùng năng
suất lao động là cái quan trọng nhất, cái chủ yếu nhất để chế độ mới
chiến thắng chế độ cũ, đường lối chính xác chiến thắng đường lối sai
lầm, chủ nghĩa xă hội dân chủ chiến thắng chủ nghĩa xă hội bạo lực.
Cũng cần nói thẳng ra rằng cải cách mở cửa cũng đă xuất hiện một số vấn
đề, chủ yếu là tham ô, hủ bại, tài sản quốc hữu bị mất và phân phối
không công bằng. Đặc biệt là phân phối không công bằng dẫn tới phân hoá
hai cực, làm cho sôi sùng sục, ḷng người trôi nổi. Từ đó gây ra những
suy nghĩ lại và kiểm thảo đối với cải cách mở cửa. Số đông người mang
theo thiện ư quí trọng thành quả cải cách mở cửa hiến kế, hiến biện
pháp, dùng chúng để uốn nắn lệch lạc, phát triển t́nh h́nh tốt đẹp. Điều
đáng chú ư và cảnh giác là, “phái tả” trong Đảng đă sôi nổi như chưa hề
có, họ lợi dụng t́nh h́nh bất măn của bộ phận quần chúng đối với cải
cách mở cửa để phủ định cải cách mở cửa về căn bản, cổ suư trở về thời
đại Mao. Giống như thời kỳ đầu của Cách mạng Văn hoá, trước tiên đẩy
phần tử tri thức lên đàn tế, điểm tên phê phán một số “học giả chủ lưu”
đă từng góp ư, hiến kế, có cống hiến cho cải cách mở cửa, nói họ chủ
trương thúc đẩy kinh tế thị trường là “tự hoá của giai cấp tư sản”; lại
phân chia các cấp cán bộ lănh đạo, chủ tŕ cải cách mở cửa ra thành
“phái cải cách tư bản (phái cải cách tự do hoá tư bản)” và “phái cải
cách xă hội”, xúi giục trong ngoài Đảng triển khai một cuộc đấu tranh
lớn, đoạt quyền của “phái cải cách tư bản” đả đảo “phái cải cách tư
bản”, Bọn họ đă tŕnh bầy t́nh h́nh chính trị trong nước như thế này:
“trận quyết chiến sẽ tới về thực chất là đi con đường tư bản chủ nghĩa
hay là đi con đường xă hội chủ nghĩa, phái cải cách tư bản nắm quyền hay
là phái cải cách xă hội nắm quyền, là cuộc vật lộn sống chết giữa hai
loại tiền đồ, hai loại số phận: là vật phụ thuộc của đế quốc Mỹ hay bảo
vệ được độc lập dân tộc và chủ quyền quốc gia.”
Chủ trương ngoại giao của “phái tả” càng làm cho người ta phát sợ: “phải
lấy các nước xă hội chủ nghĩa làm hạt nhân nhỏ, lấy các nước thế giới
thứ ba như Trung Quốc, Brazil, Venezuela, Iran làm trung tâm, lấy Trung,
Nga, Ấn làm hạt nhân lớn, kết thành mặt trận phản bá rộng răi nhất ở
tŕnh độ nào đó bao gồm cả EU, Canada v.v…, tiến hành cuộc đấu tranh
không thể tránh khỏi với chủ nghĩa bá quyền, đó là cái trục cơ bản cho
đường lối ngoại giao của Đảng và nhà nước ta.” [4]
Khi Hồ Cẩm Đào tuyên bố với thế giới suy nghĩ chiến lược, đối nội xây
dựng xă hội hài hoà, đối ngoại thực hiện trỗi dậy hoà b́nh, th́ “phái
tả” muốn thông qua cuộc cách mạng văn hoá lần thứ hai để thay đổi đường
lối nội chính và ngoại giao của Trung ương. Bọn họ cho rằng cải cách và
mở cửa hiện nay là thay đổi phương hướng chủ nghĩa xă hội, là diễn biến
hoà b́nh, “là chịu ảnh hưởng của loại luận điệu hoang đường ‘chủ nghĩa
tư bản’ của chủ nghĩa xét lại cũ đưa hoà b́nh vào chủ nghĩa xă hội và
‘tư duy mới’ của chủ nghĩa xét lại hiện đại.”
Sai lầm lớn nhất về lư luận từ cải cách mở cửa đến nay là không làm rơ
thế nào là chủ nghĩa Marx? Thế nào là chủ nghĩa xét lại? Chính thống của
chủ nghĩa Marx rốt cuộc là ở đâu? Lư luận cực tả “pḥng, chống chủ nghĩa
xét lại” luôn luôn xuất hiện lại, quấy rối cải cách mở cửa buộc những
người cầm quyền chỉ có thể áp dụng sách lược “bật đèn trái nhưng rẽ
phải”, cải cách mở cửa được thực hiện trong t́nh trạng được bảo hộ về
chính trị, bị trách cứ về h́nh thái ư thức. Những người lănh đạo chủ yếu
Trung ương từ Đặng Tiểu B́nh, Giang Trạch Dân đến Hồ Cẩm Đào chỉ có
quyền cầm quyền, không có quyền ăn nói. Chính sách “không tranh luận”
chỉ thủ tiêu quyền trả lời để biện hộ cho ḿnh, sự công kích và chê
trách của “phái tả” đối với cải cách mở cửa không hề ngừng một ngày.
Đúng vào lúc tôi đang “lo việc không đâu”, ông bạn già, giáo sư Trần
Thúc B́nh (ông là chuyên gia nghiên cứu Đảng Dân chủ Xă hội châu Âu)
giới thiệu với tôi bản thảo cuối cùng của cuốn Mao Trạch Đông ngàn năm
công tội của Tân Tử Lăng, tôi đă đọc một số chương quan trọng, đặc biệt
là phần lư luận “Lời nói đầu” và “Lời kết thúc” vẽ rồng điểm mắt [ư nói
rất tinh tế], phấn chấn không thôi. Hai chúng tôi cùng cho rằng, bất kể
là từ sự thực lịch sử hay là từ h́nh thái ư thức đó là một cuốn sách đă
triệt để hoàn thành việc vứt bỏ cái sai trở lại cái đúng về vấn đề chủ
nghĩa xă hội là ǵ, xây dựng chủ nghĩa xă hội như thế nào. Tác giả dùng
học thức chủ nghĩa Marx tinh xảo và tri thức lịch sử phong phú đă tranh
cho cải cách mở cửa địa vị lịch sử chính thống, đă thiết lập quyền ăn
nói cho phái cải cách trên lĩnh vực chủ nghĩa Marx.
Trước hết, bằng những khảo chứng lịch sử khiến người ta phải tin phục
tác giả đă thuyết minh, vào cuối đời Marx, Engels là những nhà chủ nghĩa
xă hội dân chủ, là những người đầu tiên đề xướng “đưa hoà b́nh vào chủ
nghĩa xă hội”, chủ nghĩa xă hội dân chủ là chính thống của chủ nghĩa
Marx. “Lời kết thúc” bản thảo cuối cùng của Tân Tử Lăng chỉ ra:
Năm 1866 bùng nổ khủng hoảng kinh tế thế giới. Sau khi khủng hoảng qua
đi, tập trung tư bản có sự phát triển kinh người. Đầu tư ngân hàng qui
mô lớn và sự xuất hiện công ty cổ phần đă thay đổi kết cấu xă hội của xă
hội tư bản chủ nghĩa. Cùng với sự xuất hiện của chế độ ngân hàng mới,
tích luỹ tư bản không c̣n dựa vào sự tiết kiệm, để dành của cá nhân nhà
xí nghiệp để tự ḿnh trù liệu vốn nữa, mà dựa vào sự tiết kiệm để dành
của toàn xă hội. Thu hút tiền vốn của xă hội để xây dựng xí nghiệp, do
vậy công ty cổ phần đă sinh ra đúng thời cơ. Trên đại lục châu Âu, trước
hết là công nghiệp gang thép, tiếp sau đó là công nghiệp hoá chất, công
nghiệp chế tạo cơ khí và công nghiệp dệt, từng bộ môn này tiếp nối bộ
môn khác biến thành xí nghiệp cổ phần. Marx vô cùng coi trọng những thay
đối đó, cho rằng công ty cổ phần “trên cơ sở bản thân hệ thống chủ nghĩa
tư bản đă thực hiện việc vứt bỏ sản nghiệp tư hữu tư bản chủ nghĩa”, “đó
là sự vứt bỏ của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa trong bản thân
phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa, bởi v́ đó là một mâu thuẫn có thể
tự vứt bỏ, rơ ràng điều này chỉ là một điểm quá độ để tiện tiến vào một
h́nh thức sản xuất mới mà thôi.” [5]
Nhà tư bản không c̣n có xí nghiệp nữa mà chỉ c̣n có tài sản riêng, phần
tài sản tư nhân này là một bộ phận của tài sản xí nghiệp được lượng hoá
bằng tiền; họ không c̣n là chủ xí nghiệp nữa mà chỉ là cổ đông của xí
nghiệp, là chủ nợ hợp pháp của phần nhất định trong lợi nhuận. Công ty
cổ phần đào tạo bồi dưỡng tầng lớp giám đốc, xưởng truởng tổ chức và chỉ
huy sản xuất, khiến quyền sở hữu và quyền quản lư tách rời. Tầng lớp
quản lư nắm quyền kinh doanh của xí nghiệp làm cho sự thống trị của giai
cấp tư sản bị không hư hoan [chân thực] hoá. Sự tách rời này là một cuộc
“cách mạng” hoà b́nh, làm cho quá độ hoà b́nh sang một chế độ mới trở
thành khả năng.
Trong quyển ba Tư bản luận, Marx chỉ ra:
“Trong công ty cổ phần, chức
năng và quyền sở hữu tư bản đă tách rời, lao động cũng đă hoàn toàn tách
rời khỏi quyền sở hữu tư liệu sản xuất và quyền sở hữu lao động thặng
dư. Loại kết quả chủ nghĩa tư bản phát triển sản xuất cực độ là một điểm
quá độ phải đi qua, nhằm thuận tiện cho tư bản tái chuyển hoá thành
người sở hữu sản xuất, thế nhưng lúc đó nó đă không c̣n là tài sản tư
hữu của người sản xuất đứng riêng từng nguời từng người mà là tài sản
cùng có, của những người cùng sản xuất, là tài sản xă hội trực tiếp.”
[6]
Chủ nghĩa tư bản đă hoàn thành quá độ hoà b́nh lên chủ nghĩa xă hội như
vậy đó. Quyển 3 Tư bản luận đă lật đổ kết luận của quyển 1 Tư bản luận,
không cần phải làm “nổ tan” cái “vỏ ngoài” của chủ nghĩa tư bản nữa. Chủ
nghĩa tư bản Manchester trong tim óc Marx đă diệt vong rồi. Và sự xung
kích của Tư bản luận trong chủ nghĩa tư bản sau này đă từng bước chủ
nghĩa xă hội hoá. Quyển 3 Tư bản luận là kết luận cuối cùng của Marx và
Engels qua mấy chục năm học tập, nghiên cứu chủ nghĩa tư bản tới già,
qua mười năm biên tập và sửa chữa của Engels, vào một năm trước ngày
Engels tạ thế - được xuất bản vào tháng 6 năm 1894.
Năm 1883, sau khi Marx tạ thế, Engels tiếp tục lănh đạo phong trào công
nhân quốc tế lâu tới 12 năm, và thành lập Đệ nhị quốc tế năm 1889.
Engels đă chỉ đạo cụ thể Đảng Dân chủ Xă hội Đức tiến hành đấu tranh hợp
pháp, nhấn mạnh Đảng Dân chủ Xă hội Đức giành được thành công trong bầu
cử là có ư nghĩa rất lớn đối với cả phong trào công nhân quốc tế: “có
thể thiết tưởng, trong cơ quan đại biểu nhân dân tập trung được mọi
quyền lực vào trong tay ḿnh, chỉ cần giành được sự ủng hộ của đại đa số
nhân dân là có thể theo hiến pháp tuỳ ư làm các công việc trong quốc
gia, xă hội cũ có thể đưa vào xă hội mới, ví dụ như tại các nước Cộng
hoà Dân chủ như nước Pháp và nước Mỹ, tại các nước quân chủ như nước
Anh.” [7]
Ngày 6 tháng 3 năm 1895, trong Lời nói đầu cuốn Đấu tranh giai cấp tại
Pháp, Engels đă suy ngẫm lại và sửa chữa lần cuối cùng toàn bộ hệ thống
chủ nghĩa Marx:
“Lịch sử cho thấy rơ chúng ta đă
từng sai lầm, quan điểm mà chúng ta giữ lúc đó chỉ là một ảo tưởng. Lịch
sử c̣n làm được nhiều hơn: nó không chỉ xoá bỏ mê muội sai lầm của chúng
ta, mà c̣n hoàn toàn thay đổi điều kiện tiến hành đấu tranh của giai cấp
vô sản. Phương pháp đấu tranh năm 1848 [8] ngày nay đều đă cũ kỹ về mọi
mặt, điểm này ở đây đáng được tiến hành nghiên cứu một cách tương đối tỉ
mỉ. Lịch sử đă thể hiện một cách rơ ràng, t́nh trạng phát triển của kinh
tế lục địa châu Âu lúc đó c̣n lâu mới đạt được tŕnh độ thành thục để có
thể loại bỏ chủ nghĩa tư bản... vào năm 1848 mà muốn dùng một lần đột
kích đơn giản để đạt được cải tạo xă hội là một việc không có nhiều khả
năng. Khởi nghĩa kiểu cũ, từ năm 1848 về trước, th́ chiến đấu trên đường
phố với công sự ở nơi nào cũng có tác dụng quyết định, bây giờ phần lớn
đều xưa cũ rồi. Nếu như nói điều kiện tiến hành chiến tranh giữa các
quốc gia đă có sự thay đổi, thế th́ điều kiện đấu tranh giai cấp cũng có
sự thay đổi giống như vậy. Thời đại thực hiện đột kích đột ngột, thời
đại do thiểu số người giác ngộ dẫn dắt quần chúng không tự giác thực
hiện cách mạng đă qua rồi. Một phương thức đấu tranh mới của giai cấp vô
sản đă bắt đầu được áp dụng hơn nữa đă nhanh chóng giành được sự phát
triển hơn nữa. Vốn là trong cơ cấu quốc gia mà giai cấp tư sản dựa vào
để tổ chức sự thống trị của ḿnh, cũng có nhiều cái mà giai cấp công
nhân có thể lợi dụng để đấu tranh với bản thân những cơ cấu đó. Công
nhân bắt đầu tham gia tranh cử tại hội nghị các bang, uỷ ban thị, trấn
cũng như toà án trọng tài công thương; bọn họ bắt đầu tranh đoạt mỗi một
chức vụ do bầu cử sản sinh với giai cấp tư sản chỉ cần khi chức vụ đó
thay người có đủ số phiếu công nhân tham gia biểu quyết. Kết quả là giai
cấp tư sản và chính phủ sợ hăi hoạt động hợp pháp của chính đảng giai
cấp công nhân lại càng sợ hăi hoạt động bất hợp pháp của nó hơn, sợ hăi
thành tựu bầu cử càng sợ hăi thành tựu khởi nghĩa hơn. Trong các nước
nói tiếng Roman, người ta cũng bắt đầu hiểu thêm phải tiến hành sửa đổi
sách lược cũ. Nước Đức đă nêu gương trong việc lợi dụng quyền bầu cử để
đoạt lấy mọi trận địa mà chúng ta có thể đoạt được, chỗ nào cũng có
người bắt chước; công kích không chuẩn bị th́ ở chỗ nào cũng phải lùi
xuống địa vị thứ yếu.” [9]
Không đến 5 tháng sau khi nói những lời này, ngày 5 tháng 8 năm 1895,
Engels qua đời. Nếu như cái quan định luận, th́ đây là ư kiến cuối cùng
của Engels đối với vấn đề sách lược cách mạng của các nước châu Âu. Cái
mà ông chờ đợi là thông qua đấu tranh hợp pháp của giai cấp công nhân
giành được chính quyền, bảo lưu phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa,
quá độ hoà b́nh đến chủ nghĩa xă hội. Nên nói là, đó là di ngôn cuối
cùng của Engels đối với phong trào xă hội chủ nghĩa các nước châu Âu, là
sự sửa đổi quan trọng đối với “sách lược cũ” của “Tuyên ngôn cộng sản”
Từ đó có thể thấy, không phải là Bernstein (1850-1932) “xét lại” lư luận
cách mạng bạo lực của chủ nghĩa Marx, đề xuất lư luận quá độ hoà b́nh,
Bernstein chỉ nhắc lại những lời của Engels, kế thừa và phát huy những
suy ngẫm lại và sửa đổi của Engels đối với lư luận cách mạng do Marx và
ông cùng sáng lập. Ngược lại chính Lenin mới làm trái tư tưởng chủ nghĩa
Marx về chủ nghĩa xă hội cùng thắng lợi tại các nước tư bản tiên tiến,
đề xuất lư luận tại một nước phương đông lạc hậu xây dựng chủ nghĩa xă
hội. Chủ nghĩa Lenin là sự kế thừa và phát triển của chủ nghĩa Blanqui.
Louis Auguste Blanqui (1805-1881) là người lănh đạo tổ chức xă hội bí
mật nước Pháp hồi thế kỷ 19, phái cách mạng bạo lực trong Quốc tế thứ
nhất, lănh tụ quân sự của Công xă Paris. Nội dung quan trọng của chủ
nghĩa Blanqui là tin chắc: bất kể sự phát triển sức sản xuất ở vào tŕnh
độ nào, chỉ cần dựa vào bạo lực là có thể sáng tạo ra một thế giới mới
không có bóc lột, không có áp bức.
Nhiều nhà lănh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc chúng ta c̣n chưa đọc Tư bản
luận, c̣n chưa đọc tác phẩm cuối đời của Engels [10] , cái mà họ đọc
tương đối nhiều là các tác phẩm của Lenin và Stalin. “Tiếng súng của
Cách mạng tháng Mười” đưa lại là chủ nghĩa Lenin chứ không phải là chủ
nghĩa Marx. Họ lănh đạo cách mạng chủ nghĩa dân chủ mới, vũ trang cướp
chính quyền là cách mạng dân chủ tư sản, là hoàn toàn chính xác; nhưng
sau khi xây dựng nước đă bất chấp t́nh h́nh đất nước Trung Quốc sức sản
xuất vô cùng lạc hậu, vứt bỏ chủ nghĩa dân chủ mới tức con đường phát
triển chủ nghĩa tư bản, kiên tŕ phải làm chủ nghĩa cộng sản, cái dựa
vào là bộ máy quốc gia lớn mạnh trong tay, không sợ giai cấp tư sản dân
tộc tạo phản. Từ Trung Quốc chúng ta có thể nh́n thấy ảnh hưởng của chủ
nghĩa Blanqui - chủ nghĩa Lenin đối với họ. Không phải ngẫu nhiên mà
chúng ta đă từng đi trên con đường chủ nghĩa xă hội bạo lực.
Sau khi Marx, Engels tổng kết bài học kinh nghiệm của cách mạng, thừa
nhận sai lầm năm 1848, bảo lưu phương thức sản xuất tư bản, tiến vào chủ
nghĩa xă hội một cách hoà b́nh, đó mới là thành quả tối cao của Tư bản
luận, mới là chủ đề của chủ nghĩa Marx, mới là chính thống của chủ nghĩa
Marx. Những điều chính thống này gọi là chủ nghĩa xă hội dân chủ.
Trong thời đại Marx-Engels, Đảng Dân chủ Xă hội là chính đảng Mác-xit
chính thống đại biểu cho lợi ích của giai cấp công nhân tham gia phong
trào chủ nghĩa xă hội. Chính là Lenin sáng tạo cái mới khác người, năm
1918 đă đổi tên Công đảng Dân chủ Xă hội Nga thành Đảng Cộng sản, thành
lập Quốc tế Ba (Quốc tế Cộng sản) chia rẽ phong trào công nhân quốc tế.
Lenin, Stalin, Mao Trạch Đông mới là những người xét lại lớn nhất. Họ đă
mang “phương pháp đấu tranh năm 1848” mà Engels đă vứt bỏ làm ngọn cờ để
múa lên, xét lại chủ nghĩa Marx từ mặt “tả”.
Nguyên lư căn bản của chủ nghĩa
Marx là phát triển sức sản xuất là cơ sở của toàn bộ tiến bộ xă hội.
Chênh lệch giầu nghèo và phân hoá xă hội là kết quả của phát triển sức
sản xuất, sự gia tăng của cải xă hội, do đó nh́n chung mà nói là tiến bộ
xă hội; nhưng đồng thời lại bao hàm thoái bộ, xuất hiện bóc lột, áp bức
và đấu tranh giai cấp. Xă hội đă là một thể thống nhất mâu thuẫn như
vậy, đó là h́nh thức tồn tại và phát triển để loài người từ biệt thời
đại dă man tiến vào xă hội ngưỡng cửa văn minh. Điểm để mắt cơ bản của
chủ nghĩa Marx là cái trước, đó là ḥn đá tảng của chủ nghĩa duy vật
lịch sử; cái sau nhấn mạnh quá mức là phái chủ nghĩa xă hội không tưởng.
Phân phối của cải xă hội không công bằng là đ̣n bẩy động viên tính tích
cực thành viên xă hội, thúc đẩy xă hội tiến bộ, Thao túng chiếc đ̣n bẩy
này có một “độ” hợp lư (khoa học kinh tế hiện đại gọi là “hệ số
Keynes”), vượt qua cái độ đó, xă hội sẽ bùng nổ; tiêu diệt cái “độ” đó,
xă hội sẽ mất đi sức sống và động lực tiến lên. Mà kết quả của nó đều
phá vỡ thể thống nhất mâu thuẫn, phải nhường ngôi cho vương triều mới
hoặc chế độ mới. Toàn bộ nghệ thuật của người lănh đạo hoặc kẻ thống trị
là phải nắm tốt, điều chỉnh tốt cái “độ” đó. Những người cộng sản v́ xă
hội lư tưởng mà phấn đấu mấy chục năm, sai lầm lớn nhất về chính sách là
đă ư đồ tiêu diệt cái “độ” này, dùng biện pháp “nồi cơm lớn” để “chia
đều nghèo giầu”, chỉ cần công bằng, không cần năng suất, thậm chí tự hào
v́ đă “chia đều cái nghèo”, tạo ra sự tŕ trệ và suy thoái về sản xuất
trong mấy chục năm qua, cái gọi là “tính ưu việt của chủ nghĩa xă hội”
măi chẳng phát huy ra được, đă đập nát nhăn hiệu “chủ nghĩa xă hội”.
Ở những nước tiền tư bản chủ nghĩa sản xuất nhỏ chiếm ưu thế, công
nghiệp chưa phát triển th́ biện pháp xây dựng chủ nghĩa xă hội bằng cách
dùng quan hệ sản xuất biến động để thu hồi tư liệu sản xuất về quốc hữu,
là sai lầm căn bản làm trái chủ nghĩa Marx của những người cộng sản từ
Lenin đến nay. Về cuối đời Lenin đă nhận thức được sai lầm đó và đề xuất
chính sách kinh tế mới, ông nói: “mặc dù chúng ta c̣n chưa thể thực hiện
quá độ trực tiếp từ sản xuất nhỏ đến chủ nghĩa xă hội, v́ thế với tư
cách là chủ nghĩa tư bản sản xuất nhỏ và trao đổi sản vật tự phát trong
phạm vi nhất định là không thể tránh khỏi, cho nên chúng ta nên lợi dụng
chủ nghĩa tư bản (đặc biệt là phải dẫn dắt nó vào quỹ đạo chủ nghĩa tư
bản nhà nước) với tư cách là khâu trung gian giữa sản xuất nhỏ và chủ
nghĩa xă hội, với tư cách là thủ đoạn, con đường, phương pháp và phương
thức nâng cao sức sản xuất.” [11]
Đảng chúng ta vào tháng 12 năm 1956, sau khi hoàn thành “ba cuộc cải tạo
lớn” dẫn tới kiêu ngạo đă nhanh chóng nhận thức được đó là một sai lầm,
đă đề xuất tới chính sách kinh tế mới của ông. Đồng chí Mao Trạch Đông
nói: “Nhà máy bí mật ở Thượng Hải đối lập với xí nghiệp quốc doanh. Do
xă hội đ̣i hỏi nên đă phát triển. Muốn làm cho nó thành công khai, hợp
pháp hoá, có thể thuê công nhân. Hiện nay may quần áo đă 3 tháng, nhà
máy hợp tác may tay áo một dài, một ngắn, khuy không có khuyết, chất
lượng kém. Tốt nhất là mở nhà máy tư doanh, đối lập với (nhà máy) công
khai, c̣n có thể mở quán vợ chồng, mời người làm cũng được. Điều đó gọi
là chính sách kinh tế mới. Tôi nghi ngờ chính sách kinh tế mới của Nga
kết thúc quá sớm. Chỉ làm 2 năm, lùi rồi chuyển sang tiến công, đến bây
giờ vật tư c̣n chưa đủ. Chúng ta đă bảo lưu cán bộ công nhân viên công
thương tư doanh là 2,5 triệu người (công nghiệp 1,6 triệu, thương nghiệp
900.000), nước Nga chỉ bảo lưu tám, chín vạn người. C̣n có thể suy nghĩ,
chỉ cần xă hội đ̣i hỏi, nhà máy bí mật c̣n có thể gia tăng, có thể mở
nhà máy lớn tư doanh, kư điều ước mười năm, hai mươi năm không tịch thu,
Hoa kiều đầu tư hai mươi năm, một trăm năm không tịch thu, có thể mở
công ty đầu tư, trả vốn trả lăi. Có thể làm quốc doanh, cũng có thể làm
tư doanh. Có thể tiêu diệt chủ nghĩa tư bản nhưng lại làm chủ nghĩa tư
bản.” [12]
Đó là một chính sách chúng ta nhận thức được nhưng lại không có dũng khí
thực hiện. Một số suy ngẫm lại về sai lầm của ḿnh, cũng chỉ dừng lại
trên cửa miệng, hoa lửa của tư tưởng chính xác vừa loé lên một cái đă
nhanh chóng tắt ngấm. Bây giờ chúng ta phải sửa chữa sai lầm mà Mao
Trạch Đông nhận thức được nhưng không có dũng khí sửa chữa, thực hiện
chính sách kinh tế mới của ông. Không nên v́ nghẹn mà bỏ ăn. Nh́n thấy
sự phát triển hừng hực của kinh tế tư bản là hoảng hốt kêu lên: “Việc
lớn không tốt, chủ nghĩa tư bản phục hồi ở Trung Quốc rồi!” Không có chế
độ nô lệ cổ đại sẽ không có châu Âu cận đại. Không có của cải vật chất
do chủ nghĩa tư bản tạo ra, chủ nghĩa xă hội sẽ măi măi chỉ là không
tưởng, măi măi chỉ ở tŕnh độ “nồi cơm lớn”. Marx cho rằng: “phương thức
sản xuất chủ nghĩa tư bản” so với h́nh thức chế độ nô lệ, chế độ nông nô
v.v.. trước đó, đều có lợi hơn cho sự phát triển các loại sức sản xuất,
có lợi hơn cho sự phát triển quan hệ sản xuất, có lợi hơn cho việc sáng
tạo ra các loại yếu tố mà một h́nh thái xă hội mới cao cấp hơn đ̣i hỏi.”
[13]
Nếu như so sánh chế độ xă hội do Quốc tế Hai (Quốc tế Xă hội) và Quốc tế
Ba (Quốc tế Cộng sản) thiết lập là hai loại h́nh thực nghiệm chủ nghĩa
xă hội th́ sự thất bại của cái sau là tất nhiên, bởi v́ nó chưa có điều
kiện như vậy để phát triển đầy đủ chủ nghĩa tư bản, hơn nữa ngay những
mầm mống của chủ nghĩa tư bản cũng đều bị tiêu diệt rồi. Đúng như Tân Tử
Lăng đă nói: “Một cuộc cách mạng lấy tiêu diệt chế độ tư hữu làm kết
cục, một loại chế độ lấy việc bài xích sức sản xuất tiên tiến làm đặc
trưng th́ bất kể dùng danh nghĩa đường hoàng nào cũng đều không có tiền
đồ.” Từ đó có thể thấy Liên Xô tan ră, Đông Âu thay đổi lớn, Trung Quốc
đi lên con đường cải cách mở cửa đều là thất bại của chủ nghĩa xét lại
“tả” khuynh, là thắng lợi của chủ nghĩa Marx. C̣n những thực nghiệm mà
những người Đảng Xă hội đă làm, lấy mô h́nh Thuỵ Điển làm đại biểu đă
ảnh hưởng tới toàn bộ các nước công nghiệp phương Tây, thay đổi phương
hướng lịch sử loài người. Chúng
ta cần phải coi trọng hơn, tôn trọng hơn thành quả cao nhất của chủ
nghĩa Marx - chủ nghĩa xă hội dân chủ.
Thứ hai, Tân Tử Lăng với những khảo chứng kịch sử khiến người ta tin
phục đă thuyết minh, vào cuối đời Engels đă vứt bỏ cái gọi là lư tưởng
tối cao “chủ nghĩa cộng sản” Trong “Lời nói đầu” ông đă chỉ ra:
Chẳng có mục tiêu lớn “chủ nghĩa cộng sản” ǵ cả, đó chỉ là một mệnh đề
được người khai sáng ra chủ nghĩa Marx đề xướng lúc trẻ nhưng vứt bỏ lúc
cuối đời. Tháng 10 năm 1847, Engels viết bài “Nguyên lư cộng sản chủ
nghĩa”, chàng thanh niên 27 tuổi ấy đă ảo tưởng vẽ ra mơ ước đối với xă
hội lư tưởng tương lai. Ngày 11 tháng 5 năm 1893, khi 73 tuổi, Engels đă
phát biểu với phóng viên báo Figaro Pháp, phủ định mô h́nh xă hội tương
lai mà ḿnh thiết kế lúc trẻ.
Engels nói: “Chúng tôi không có mục tiêu cuối cùng. Chúng tôi là
những người theo lư luận phát triển không ngừng, chúng tôi không dự định
mang qui luật cuối cùng nào đó áp đặt cho nhân loại. C̣n về cách nh́n,
dự định tỉ mỉ t́nh h́nh của phương diện tổ chức xă hội tương lai ư? Ngay
cái bóng của chúng các ngài cũng không thể t́m thấy ở chỗ chúng tôi.”
Luba Brezhnev, cháu gái của Leonid Brezhnev - cựu Tổng Bí Thư Đảng CS
Liên Xô, trong hồi ức đă viết, năm đó Brezhnev đă từng nói với em trai
ḿnh:
“Chủ nghĩa cộng sản cái ǵ, đều chỉ là những lời nói trống rỗng nhằm dỗ
dành dân chúng.” Sai lầm của những người lănh đạo Liên Xô cũ không phải
ở chỗ vứt bỏ mục tiêu cộng sản chủ nghĩa, một khi phát hiện được đó là
không tưởng, không thể thực hiện được th́ tự nhiên nên vứt bỏ, nhưng lại
mang cái lư luận mà ḿnh không tin tưởng nữa tiếp tục coi là h́nh thái ư
thức để lừa gạt nhân dân. Một chính đảng lănh đạo nhân dân tiến lên, cần
phải giống như Engels tiến cùng thời đại, đưa ra những điều chỉnh với
mục tiêu phấn đấu của ḿnh, đồng thời trịnh trọng nói cho nhân dân.
Thiết lập mục tiêu phấn đấu cuối cùng là truyền thống văn hoá của đạo Cơ
Đốc. Tin tưởng là một ngàn năm sau khi Giêsu giáng sinh, Giêsu phải sống
lại, phải xây dựng thiên quốc trên thế giới. Mục tiêu cuối cùng của chủ
nghĩa cộng sản là phát triển biến hoá từ đó mà ra, là bản hiện đại của
quan niệm thiên quốc Cơ Đốc giáo. Hegel và Marx, Engels đều tin là sự
tiến hoá của xă hội loài người không phải là liên tục vô hạn, không có
chỗ tận cùng, mà là phải đạt được một mục tiêu cuối cùng, hoàn thành một
h́nh thái xă hội. Tại điểm này Hegel và đệ tử của ông-Marx, Engels đều
làm trái phép biện chứng. Đối với Hegel mà nói đó là vương quốc tự do;
đối với Mac, Engels mà nói th́ là chủ nghĩa cộng sản. Chủ nghĩa cộng sản
trở thành ngọn cờ của Utopia [không tưởng]. Khi Bernstein chủ trương xă
hội cải lương một cách chắc chắn, mưu lợi thiết thực cho công nhân, đề
xuất “mục tiêu cuối cùng là nhỏ bé không đáng kể, phong trào mới là tất
cả.” Lẽ đương nhiên ông trở thành kẻ thù của Lenin, người đang giương
cao ngọn cờ cộng sản chủ nghĩa.
Cách nghĩ xây dựng thiên quốc được thể hiện vào thời đại khoa học c̣n
chưa phát triển mạnh đă thể hiện nhân loại chưa biết làm ǵ để cải thiện
hoàn cảnh, nâng cao chất lượng sống một cách cụ thể, đẩy những việc
không thể thực hiện trong hiện thực tới tương lai xa xôi. Cái gọi là mục
tiêu lớn của “chủ nghĩa cộng sản đều không giống nhau trong các thời đại
lịch sử mà là cụ thể, có thay đổi. Khi Marx nói: “làm theo khả năng,
hưởng theo nhu cầu” ông đă không nghĩ đến lúc mọi người đều cần một máy
điện toán; Engels nói, người người đều ở trong căn pḥng có hơi sưởi ấm
th́ là chủ nghĩa cộng sản rồi. Chủ nghĩa cộng sản trong thời đại lư
tưởng chúng ta ở Diên An là “trên lầu dưới lầu, đèn điện, điện thoại.”
Sự thực là những văn minh vật chất mà hôm nay chúng ta có, chúng ta
hưởng thụ đều đă vượt qua từ lâu mọi tưởng tượng của Marx, Engels, vượt
qua tiêu chuẩn chủ nghĩa cộng sản mà các ông đă chế định.
Dùng cái gọi là “lợi ích lâu dài” để phủ định “lợi ích trước mắt”, dùng
cuộc sống hạnh phúc của thiên đường chủ nghĩa cộng sản để vỗ về nhân
dân, bảo nhân dân chịu đựng hiện thực đói khát, nghèo nàn và khổ sở là
tṛ hề mà những kẻ xă hội chủ nghĩa không tưởng lừa bịp nhân dân. Tất cả
những cái đó nên kết thúc.
Từ sau khi chống “phái hữu” vẫn không ngừng suy ngẫm câu nói của Cố Chẩn
- đại biểu ưu tú của trí thức Trung Quốc: “Tôi đă nghiền ngẫm vấn đề này
rất lâu, kết luận của tôi là, không thể xây dựng thiên quốc trên mặt
đất, thiên quốc là ảo tưởng triệt để, c̣n mâu thuẫn th́ tồn tại măi măi.
V́ thế không có mục đích cuối cùng ǵ cả, nếu có, th́ chỉ là sự tiến
bộ.” [14]
Tôi thường nghĩ, không biết liệu người Đức có hiểu Marx hơn chúng ta
không, liệu người Nga có hiểu Lenin hơn chúng ta không, giống như so với
người nước ngoài, chúng ta hiểu Khổng Phu tử hơn. V́ sao người Đức vứt
bỏ bộ phận chủ nghĩa Marx không thích hợp với cuộc sống hiện thực, v́
sao người Nga vứt bỏ chủ nghĩa Lenin, trong khi chúng ta phải coi là
thần để cung phụng vậy? Làm ngọn cờ để giương cao vậy?
Chủ nghĩa xă hội dân chủ loại bỏ thành phần không tưởng trong chủ nghĩa
Marx, làm cho chủ nghĩa Marx từ không tưởng biến thành hiện thực. Với tư
cách là chủ nghĩa Marx sống động, chủ nghĩa Marx mọc rễ trong phong trào
công nhân, chủ nghĩa xă hội dân chủ mang lại cho giai cấp công nhân tiền
lương cao, phúc lợi cao chứ không phải là không tưởng chỉ có thể đứng
nh́n, chứ không thể có. Cái viết trên ngọn cờ chủ nghĩa Marx đương đại
là chủ nghĩa xă hội dân chủ. Kiên tŕ chủ nghĩa Marx là kiên tŕ chủ
nghĩa xă hội dân chủ. Những người Đảng Xă hội Dân chủ vừa đại biểu cho
lợi ích của giai cấp công nhân vừa đại biểu cho lợi ích chung của toàn
xă hội, có cơ sở giai cấp và cơ sở quần chúng rộng răi. Không phải là
xúi giục xung đột giai cấp, làm gay gắt mâu thuẫn xă hội mà là đoàn kết
các giai cấp trong xă hội lại, thúc đẩy kinh tế phát triển; trong tổng
lượng của cải xă hội không ngừng gia tăng, điều tiết phân phối đi con
đường cùng giầu có.
Cùng giầu có không phải là biến những người hữu sản thành người vô sản
mà biến những người vô sản thành người hữu sản; không phải là biến người
giầu thành người nghèo mà là biến người nghèo thành người giầu. Đó chính
là con đường suy nghĩ chung để quản lư quốc gia của những người xă hội
dân chủ. Con đường suy nghĩ mới mẻ này so với con đường suy nghĩ “đấu
tranh giai cấp” cướp của của người giầu cứu tế cho người nghèo cao siêu
hàng trăm lần, cái trước là cùng giầu có, cái sau là cùng nghèo nàn.
Khi chủ nghĩa xă hội bạo lực đi đến sơn cùng thuỷ tận, th́ chủ nghĩa xă
hội ở Tây Âu và Bắc Âu lại giành được thành công cực lớn. Nghèo nàn
không phải là chủ nghĩa xă hội, giầu có + hủ bại có bản quyền, cũng
không phải là chủ nghĩa xă hội. Sự giầu có của nhân dân phổ thông và sự
liêm khiết của các quan chức chính quyền là hai điểm sáng lớn của chủ
nghĩa xă hội dân chủ. Loài người gửi gắm hy vọng vào chủ nghĩa xă hội
dân chủ.
Từ góc nh́n lớn lịch sử, Tân Tử Lăng đă nh́n lại lịch sử phong trào chủ
nghĩa xă hội thế giới, đă lật án cho cái gọi là “chủ nghĩa xét lại” bị
phê phán nhiều năm, đă chính danh cho chủ nghĩa xă hội dân chủ, đă v́
Đảng Cộng sản Trung Quốc quét sạch cản trở khi chuyển biến sang chủ
nghĩa xă hội dân chủ. Ông chỉ ra, kinh nghiệm cầm quyền của Đảng Xă hội
Dân chủ Thuỵ Điển có giá trị tham khảo quan trọng trong việc giải quyết
những vấn đề gai góc khi chúng ta vượt qua các cửa ải khó.
“Núi không cần cao, có tiên là nổi tiếng. Đầm không cần sâu, có rồng là
thiêng.” [15] Mặc dù Thuỵ Điển là nước nhỏ, mặc dù Đảng Xă hội Dân chủ
Thuỵ Điển là đảng nhỏ, nhưng Thuỵ Điển là tấm gương của chủ nghĩa xă hội
dân chủ, kinh nghiệm của Thuỵ Điển có giá trị phổ cập thế giới, là cống
hiến vĩ đại cho văn minh nhân loại. Trong khuôn khổ chính trị dân chủ,
Đảng Xă hội Dân chủ Thuỵ Điển dựa vào sự chính xác của chính sách của
ḿnh, đă đại biểu cho lợi ích của đông đảo nhân dân, có được kinh nghiệm
khoá nào cũng thắng cử, cầm quyền lâu dài; trong xây dựng kinh tế đă
thống nhất hiệu suất và công bằng, có kinh nghiệm phân hoá đồng hướng,
cùng giầu có; trong xử lư chính xác quan hệ giữa lao động và tư bản,
động viên hai tính tích cực của công nhân và nhà doanh nghiệp, đă thực
hiện kinh nghiệm lao động-tư bản cả hai cùng thắng, có kinh nghiệm ngăn
chăn có hiệu quả tầng lớp đặc quyền xuất hiện, ngăn chặn triệt để quan
chức dùng quyền hành mưu lợi riêng, tham ô hối lộ, giữ vững được liêm
chính lâu dài, cung cấp tấm gương thành công cho chúng ta trong kiên tŕ
phương hướng xă hội chủ nghĩa, trong cải cách mở cửa. [16]
Tạo thành mô h́nh chủ nghĩa xă hội dân chủ là chính trị dân chủ, hỗn hợp
chế độ tư hữu, kinh tế thị trường xă hội, và chế độ an sinh xă hội. Hạt
nhân của chủ nghĩa xă hội dân chủ là dân chủ, không có sự bảo đảm của
dân chủ ba hạng mục khác đều sẽ dị hoá và biến chất. “Bốn pháp bảo lớn”,
chúng ta học ba dạng sau, chỉ không học chính trị dân chủ.
Từ cuối đời Thanh đến nay có một lời dạy của tổ tiên khi học văn minh
phương Tây: “Học phương Tây để dùng, học Trung Quốc là thể” Học công
nghiệp, học khoa học, học giáo dục đó chính là cái gọi là bộ phận
“dùng”; c̣n về “thể” tức là thể chế chính trị, là gia pháp tổ tông,
không thể thay đổi. Độc tài chuyên chế mà tổ tông truyền lại là thể chế
chính trị tốt nhất, cải tiến một chút cũng không được, quân chủ lập hiến
cũng không được, kết quả là nhà Thanh mất.
Tôn Trung Sơn sáng lập Dân quốc, đă có hiến pháp, đă có quốc hội, nhưng
Tưởng Giới Thạch nhấn mạnh một đảng, một lănh tụ, đảng ở trên hiến pháp,
quốc hội, lănh tụ ở trên đảng, vẫn là độc tài chuyên chế.
Mao Trạch Đông thay thế Tưởng Giới Thạch, các đảng các phái, nhân dân cả
nước đều hy vọng Mao Trạch Đông thực hiện lời hứa dân chủ của thời Diên
An, trở thành Washington của Trung Quốc, mở ra kỷ nguyên mới quốc gia
dân chủ. Vào ở Trung Nam Hải, Mao Trạch Đông đă trở mặt, tuyên bố ông là
“Marx + Tần Thuỷ Hoàng” hơn nữa c̣n lợi hại hơn Tần Thuỷ Hoàng hàng trăm
lần, trở thành hoàng đế không mặc long bào. Kết cấu quyền lực và chế độ
chính trị do ông thiết kế là một loại chế độ bảo đảm và không cản trở
tới sự độc đoán chuyên quyền của Mao Trạch Đông. Do không chịu bất kỳ
ràng buộc nào, không nghe bất kỳ ư kiến phản đối nào, 3 năm nhẩy vọt lớn
đă chết đói 37,5 triệu người, trở thành bạo chính lớn nhất cổ kim và
trong ngoài nước.
Có người nói chế độ chúng ta rất tốt, quyết không học dân chủ phương
Tây, tam quyền phân lập. Một chế độ tốt hay không tốt, không phải là vấn
đề lư luận mà là vấn đề thực tiễn. Thực tiễn là tiêu chuẩn duy nhất để
kiểm nghiệm dân chủ thật và dân chủ giả. Chế độ chúng ta không thể ngăn
cản được việc biến hơn 50 vạn phần tử trí thức thành phái hữu, không thể
ngăn cản cuộc phát động điên cuồng công xă hoá và nhảy vọt lớn, khi Cách
mạng Văn hoá kiểu phát xít huỷ bỏ hiến pháp, đ́nh chỉ hoạt động của quốc
hội, chế độ của chúng ta đă không có bất kỳ phản kháng nào. Nói cái chế
độ đó không hề có chút tác dụng nào trong các mặt bảo đảm dân chủ, bảo
đảm nhân quyền, bảo vệ tôn nghiêm của hiến pháp chẳng lẽ không phù hợp
sự thực chăng?
Năm 2004, Hồ Cẩm Đào nói chuyện tại Quốc hội Pháp, đă trịnh trọng nói rơ
với thế giới: “Phát triển chính trị dân chủ xă hội chủ nghĩa là mục tiêu
phấn đấu trước sau không thay đổi của chúng tôi. Chúng tôi đề xuất một
cách rơ ràng, không có dân chủ sẽ không có chủ nghĩa xă hội, sẽ không có
hiện đại hoá xă hội chủ nghĩa. Chúng tôi tích cực thúc đẩy cải cách thể
chế chính trị, hoàn thiện chế độ cụ thể của dân chủ xă hội chủ nghĩa,
bảo đảm nhân dân thực hiện đầy đủ các quyền lợi bầu cử dân chủ, quyết
sách dân chủ, giám sát đôn đốc dân chủ.” Cách nói này mang lại hy vọng
mới cho chính trị dân chủ Trung Quốc.
Cải cách thể chế chính trị không thể để chậm được nữa. Nếu Đảng ta, nước
ta chỉ cải cách mở cửa về kinh tế mà không làm cho cải cách thể chế
chính trị theo sát sau, nói nặng lời, chúng ta thực sự có khả năng lại
giẫm phải con đường chủ nghĩa tư bản quan liêu mà Quốc dân Đảng Tưởng
Giới Thạch đă đi tới diệt vong tại đại lục. Chỉ có chính trị dân chủ mới
có thể giải quyết về căn bản vấn đề đảng cầm quyền tham ô hủ bại. Chỉ có
chủ nghĩa xă hội dân chủ mới có thể cứu Trung Quốc.
Hiện nay đang suy nghĩ chuẩn bị thông qua tam quyền phân lập trong Đảng
(sẽ tách rời quyền quyết sách, quyền giám sát đôn đốc và quyền chấp
hành: Đại hội Đảng và các Uỷ ban thiết lập lâu dài của đại hội thi hành
quyền quyết sách, Đảng uỷ thi hành quyền chấp hành, Uỷ ban kỷ kuật kiểm
tra thi hành quyền giám sát đôn đốc), thực hiện dân chủ hoá thể chế lănh
đạo, với tư cách là đột phá khẩu của cải cách thể chế chính trị, và sẽ
làm thử ở một số khu vực. Từ chỗ bài xích tuyệt đối đến h́nh thức thực
hiện kết hợp với thực tế thăm ḍ tam quyền phân lập là đột phá về tư
tưởng chỉ đạo của cải cách thể chế chính trị.
Phải tạo dựng một cục diện chính trị như thế này: với tư cách là người
lănh đạo có sai lầm th́ trong Đảng có thể có được sự ngăn chặn và uốn
nắn có hiệu quả; với tư cách là quan chức của đảng cầm quyền có sai lầm
th́ có thể được cơ quan quyền lực quốc gia - quốc hội, ngăn chặn và uốn
nắn có hiệu quả. Với tư cách là đảng cầm quyền phương thức vận tác của
Đảng Cộng sản phải có sự thay đổi căn bản, hoạt động theo hiến pháp, chứ
không phải là đứng trên hiến pháp. Phải làm cho các Hội đồng Nhân dân
các cấp thiết thực thi hành chức quyền của Quốc hội quốc gia dân chủ,
xây dựng trong hệ thống chính trị cơ chế uốn nắn sai lầm, ngăn chặn độc
tài, ngăn chặn hủ bại, ngăn chặn sai lầm. Thiết lập và cường hoá [làm
mạnh] một cách có ư thức mặt đối lập như thế, sẽ bảo đảm Đảng ta trở
thành đảng cầm quyền có quyết sách dân chủ, trong sạch công bằng liêm
khiết, lănh đạo chính xác.
Từ cải cách thể chế đảng cầm quyền lănh đạo, đến cải cách thể chế chính
trị quốc gia, đó là chiến lược đi hai bước, có khả năng là con đường
chính trị dân chủ có sắc thái Trung Quốc.
Người giới thiệu tôi vào Đảng - Trương Hữu Ngư, năm 1994 khi hấp hối đă
từng nói với tôi: “Sau kháng chiến thắng lợi, chúng ta tận mắt nh́n thấy
Quốc dân Đảng độc tài chuyên chế tham ô hủ bại cuối cùng mất hết nhân
tâm, mất chính quyền. Một số đồng chí già chúng ta không thể trơ mắt ra
nh́n Đảng ta cũng lại đi trên con đường như vậy.” Lúc đó tương đối đau
thương nức nở và không có kế sách hay. Đọc cuốn sách của Tân Tử Lăng
nhân đà phấn chấn viết ra những lời nói này, coi như là đă chấp hành lời
dặn trước lúc lâm chung của Trương lăo. Một ḷng canh cánh cứu Đảng,
đồng chí bạn bè sáng suốt xem xét. [17]
Bản tiếng Việt © 2007 talawas
[1]Tân Tử Lăng: Nguyên là đại tá, nghiên cứu viên Học viện Quốc pḥng,
cấp sư đoàn trưởng Quân Giải phóng Trung Quốc, nhà chuyên nghiên cứu về
Mao Trạch Đông (ND).
[2]Biện Hồng Đăng: “Phương lược vận doanh tư bản” Nhà Xuất bản Cải cách,
1997, tr. 227
[3]Nguyễn Tôn dịch: Con đường thứ ba và nước Anh mới, Nhà xuất bản
Phương Đông, bản lần thứ nhất tháng 12/2001, tr. 290-291
[4]Bài viết trên mạng tháng 10 năm 2005 của Trương Đức Cần: “Quan niệm
phát triển dung tục là ‘nguồn gốc của bách bệnh’”. Những đoạn dẫn dưới
đây nếu không chú thích xuất xứ đều lấy trong bài viết này.
[5]Tư bản luận quyển 3, Nhà xuất bản Nhân dân, in lần thứ hai, 1966, tr.
504
[6]Sđd, tr. 502
[7]Marx Engels toàn tập quyển 22, tr.273
[8]Chỉ cách mạng bạo lực nói trong “Tuyên ngôn cộng sản”
[9]Marx, Engels toàn tập quyển 22, tr.595,597,603,607
[10]Tác phẩm cuối đời quan trọng nhất của Engels: Lời nói đầu cuốn Đấu
tranh giai cấp ở Pháp, năm 1930 mới xuất bản ở Liên Xô, năm 1956 mới
xuất bản ở Trung Quốc
[11]“Bàn về thuế lương thực”, Lenin toàn tập quyển 32, tr.342
[12]“Con đường nước Cộng hoà đă đi qua - Tập hợp các bài viết quan trọng
từ ngày xây dựng nước đến nay” [1953-1956] tr. 308
[13]Tư bản luận quyển 1, Nhà xuất bản Nhân dân, 1966, tr. 962
[14]Cố Chuẩn văn tập, Nhà xuất bản Nhân dân Quí Châu, 1995, tr.370
[15]Lưu Vũ Tích - đời Đường: “Lậu thất minh”
[16]Sách của Tân Tử Lăng, “Lời kết thúc”
[17]Các luận điểm của Tạ Thao và Tân Tử Lăng đang được tranh luận sôi
nổi trên các mạng của Trung Hoa lục địa (ND).
Nguồn: Dịch từ
Tặng Kim Âu
Chính khí hạo nhiên! Tổ Quốc t́nh.
Nghĩa trung can đảm, cái thiên thanh.
Văn phong thảo phạt, quần hùng phục.
Sơn đỉnh vân phi, vạn lư tŕnh.
Thảo Đường Cư Sĩ.